Vier tips om van giftige bazen af te komen, ten behoeve van een positieve werkcultuur
Tekst: Joost Kerkhofs
Als manager is het van cruciaal belang om een positieve werkomgeving te creëren waarin medewerkers gedijen. Helaas zijn er nog steeds giftige bazen die niet het beste in mensen naar boven halen. In deze blogpost gaan we dieper in op wat giftige bazen zijn. Ook geef ik je vier tips om van giftige bazen af te komen. Daarmee zorg je voor een gezonde en productieve werkomgeving.
Wat zijn giftige bazen?
Giftige bazen (‘toxic bosses’) vertonen gedrag dat schadelijk is voor medewerkers op persoonlijk niveau, hun prestaties belemmert en een negatieve invloed heeft op de organisatiecultuur. Ze gedragen zich als pestkoppen en gebruiken hun macht om anderen te controleren. Hun focus ligt voornamelijk op zichzelf en ze nemen vaak de eer voor het werk van anderen, terwijl ze hun prestaties kleineren. Ze halen echter niet het maximale potentieel uit hun team, omdat ze geen extra inzet en betrokkenheid kunnen genereren. Dat komt doordat ze zich bedienen van dreigementen om dingen voor elkaar te krijgen. Die hebben als nadeel dat ze alleen werken als medewerkers de dreiging serieus nemen, en ze komen alléén in actie als het moet. Het gevolg is dat men minimale prestaties gaat leveren.
Waarom zijn giftige bazen nog steeds aanwezig?
Ondanks de groeiende bewustwording van het belang van werknemersbetrokkenheid en een positieve bedrijfscultuur, zijn giftige bazen helaas nog steeds aanwezig in veel organisaties. Dat komt helaas simpelweg doordat hun eigen gedrag positief bekrachtigd is geweest in het verleden. De principes van gedrag laten zien dat gedrag in stand blijft als je merkt dat het nut heeft. Nou, nut heeft het op korte termijn wel voor deze pestkoppen. Want hun breinen zijn bevestigd dat hun gedrag deugt: Door te straffen en dreigen creëren ze een angstcultuur en zodra ze op het toneel verschijnen levert dit gehoorzaamheid op. Ergo, ze krijgen daarmee – op korte termijn – wat ze willen. Dat maakt dat ze vaker gaan dreigen, want het loont!
Echter, zoals hierboven al gesteld, levert het wel een drukke baan op. De dreiging moet in stand blijven, en je krijgt alleen het minimale uit mensen geperst.
Het is verontrustend om te lezen dat supervisors en managers zelden een goede baas hebben ervaren die de kracht van positieve bekrachtiging begrijpt. Het is daarom essentieel dat we als leiders actie ondernemen om deze negatieve dynamiek te doorbreken.
De impact van giftige bazen
Giftige bazen hebben niet alleen een directe impact op degenen die onder hen werken, maar ze beïnvloeden ook de algehele prestaties en sfeer van de organisatie. Ze creëren een cultuur van angst en onzekerheid, waarin medewerkers terughoudend zijn om zich uit te spreken of hun volledige potentieel te benutten. Dit heeft negatieve gevolgen voor de betrokkenheid, productiviteit en het behoud van talent binnen het bedrijf.
Mijn held op het gebied van gedragsverandering in organisaties is Aubrey Daniels. Hij gaf me vier tips om van giftige bazen af te komen. Volg deze aanbevelingen en jouw organisatie heeft een goede kans om deze pestkoppen op de werkvloer te overwinnen:
1. Handel snel
Wanneer een giftige baas geïdentificeerd is, moet de organisatie snel handelen om het beledigende en contraproductieve gedrag te veranderen. Daar krijgt de persoon uiteraard wel een redelijke periode voor. Als echter de interventie niet succesvol is en ze niet veranderen, kan het tijd zijn om disciplinaire maatregelen te nemen – ofwel een degradatie of beëindiging.
2. Vraag jezelf af: “Sta ik dit toe?”
Als de persoon een collega is of je baas, moet je jouw interacties onderzoeken om te zien of jouw eigen gedrag onbewust dat gedrag van de ander versterkt. Elke reactie die de overtreder laat weten dat hij/zij je schokt, irriteert of op een andere manier “raakt”, is een positieve bekrachtiger. Daarmee neemt de kans helaas toe dat iemand dit vaker gaat doen. Het beste is om de beledigende opmerkingen te negeren. Dit kan het slechte of ongepaste gedrag van de giftige manager in eerste instantie overigens wel vergroten, maar je moet je standpunt blijven innemen. Denk daarbij ook aan het stampvoetende en krijsende kind op de vloer van de supermarkt dat geen snoep krijgt.
3. Help jouw baas succesvol te zijn
Hoe onwaarschijnlijk het ook mag lijken, is de tweede tip dat je jouw baas helpt succesvol te zijn. Door dit te doen, word jij een bekrachtiger voor hem/haar. Jouw negatieve reacties op het giftige gedrag werken dan uiteindelijk veel effectiever als straffen of onderdrukken het ongewenste gedrag. Jouw baas zal waarschijnlijk jouw mening gaan waarderen, waardoor je in de toekomst een positieve invloed kunt hebben. Onthoud dat het gedrag, hoe onaangenaam het ook mag zijn, aangeleerd is en dus kan worden vervangen door meer positief en productief gedrag. Hoewel het niet jouw taak is om de baas te trainen, zal het jouw interacties minder stressvol en productiever maken voor jou en jouw team.
4. Werk met positief talent
Kijk als organisatie bij het aannemen of bevorderen op het niveau van supervisors en managers naar sterke sociale vaardigheden en effectieve managementkwaliteiten. Dit betekent niet dat het belangrijker is dan technische vaardigheden, maar sociale vaardigheden zouden de eerste screening moeten zijn om kandidaten te selecteren, met name voor management- en leidinggevende functies. Management is geen plek voor iemand die dreigementen, intimidatie of autoriteit gebruikt als middel om organisatorische resultaten te behalen. Deze gedragingen hebben onzichtbare kosten die maar weinig bedrijven zich kunnen veroorloven in de competitieve omgeving van vandaag.
Door deze stappen te nemen, zal een organisatie dichter bij de dag komen waarop meer mensen zullen zeggen dat ze graag bij de organisatie blijven omdat ze zo’n fijne manager hebben. Mijn droom is namelijk om géén blogs meer te hoeven schrijven met “Drie tips om van giftige bazen af te komen”.
Lees in dat kader ook de blog over het geheim van effectief management.
Wist je dat er ook een wetenschappelijk bewezen methode is om het beste uit mensen te halen? Die methode heet Organizational Behavior Management (OBM). Klik hier om er meer over te weten te komen.
Er is ook officiële en wereldwijd erkende certificering in OBM beschikbaar via APMG International.
