Tekst: Joost Kerkhofs
Vraag: Wat hebben de gokindustrie, social media, online games en spaarprogramma’s van winkels met elkaar te maken? Antwoord: Behalve dat het stuk voor stuk sectoren zijn waarin op jaarbasis vele tientallen miljarden euro’s omgaan, hebben ze nog één belangrijk ding gemeen. En dat is, dat ze gebruik maken van een belangrijk systeem in ons brein. Dat maakt dat we tegen onszelf zeggen: “Hmm, dat smaakt naar meer!”. Ik heb het hier over het dopamine-systeem. Genoemde sectoren maken er slim gebruik van om ons gedrag te sturen. En ze weten er nieuwe gewoontes mee te creëren. Vooral om er ons koopgedrag mee te beïnvloeden. In deze blog betoog ik dat we het prikkelen van het dopamine-systeem ook op een mooie en ethische manier kunnen inzetten binnen organisaties. En hoe dopamine het beste uit mensen kan halen op de werkvloer. We kunnen het inzetten om mensen zover te krijgen dat ze gaan veranderen omdat ze het zelf willen, en niet omdat het moet. Daarmee kunnen leiders aantoonbaar de prestaties van hun organisatie optimaliseren via positieve gedragsverandering.
Wat is dopamine eigenlijk?
Dopamine is een neurotransmitter die een belangrijke rol speelt in ons beloningssysteem. Het geeft ons een gevoel van plezier en motivatie. Het is een stof die vrijkomt in de hersenen wanneer we iets positiefs ervaren. Denk bijvoorbeeld aan het winnen van een wedstrijd of het behalen van een doel op het werk. Maar ook wanneer we merken dat een bepaald gedrag zinvol is om te herhalen. Omdat je merkt dat je daarmee iets bereikt wat je wil. In deze blog gaan we dieper in op de wetenschappelijke onderbouwing van de rol van dopamine bij het verbeteren van bedrijfsprestaties en het creëren van nieuwe gewoontes. Ook bespreken we hoe het helpt om het beste uit mensen te halen op de werkvloer en hoe OBM en gedragsmanagement kunnen bijdragen aan het stimuleren van positieve feedback.
Er is veel wetenschappelijk bewijs dat dopamine een belangrijke rol speelt bij het versterken van gedrag dat beloond wordt. Zoek maar eens naar het werk van bijvoorbeeld Prof. Wolfram Schultz van University of Cambridge.
Dit versterken noemen we ook wel ‘positieve bekrachtiging’ (naar het Engelse positive reinforcement). Wanneer we iets positiefs ervaren, zoals het behalen van een doel op het werk, komt er dopamine vrij in onze hersenen. Dit zorgt ervoor dat we ons goed voelen en gemotiveerd raken om dit gedrag te herhalen. Het beloningssysteem van onze hersenen is zo ontworpen dat we meer van het gedrag willen vertonen dat ons een goed gevoel geeft en ons beloont. Dit is ook de reden waarom we vaak vast blijven houden aan gewoontes, zelfs als ze niet langer effectief zijn.
Het belang van dopamine bij bedrijfsprestaties
Dopamine speelt een belangrijke rol bij het verbeteren van bedrijfsprestaties. Wanneer medewerkers positieve bekrachtiging ervaren bij hun gedrag op het werk, komt er dopamine vrij in hun hersenen. Dit zorgt ervoor dat ze gemotiveerder raken en harder gaan werken om deze ‘beloning’ opnieuw te verdienen. Dit kan leiden tot hogere productiviteit en betere prestaties op de werkvloer. Let wel, het gaat hier niet zozeer om materiële beloningen. Die krijg je in de praktijk doorgaans voor het behalen van resultaten.
Nee, ik doel hier vooral op de motivatie die ontstaat om gedrag te herhalen omdat je doorkrijgt dat het zinvol is om te blijven doen wat je deed. Bij het creëren van nieuwe gewoontes merk je doorgaans dat het meer energie kost om iets voor elkaar te krijgen dan via de al bestaande gewoonte. Leuk dat het bedrijf wil dat je Lean of Agile gaat werken. Maar je bent het nog niet gewend. Je brein probeert chocola te maken van de nieuwe situatie en dat kost dus meer tijd en moeite.
In principe zijn dit negatieve consequenties. Die verlagen juist de kans dat je gedrag opnieuw gaat vertonen. Je brein ervaart het kortom als een vorm van straf. Je krijgt immers iets dat je niet wilt. Vandaar het grote belang bij organisatieveranderingen om vooral in het begin ook veel externe positieve prikkels in te zetten. Deze maken dat de balans kan doorslaan naar een per saldo meer positieve uitkomst van de nieuwe gedraging.
Het creëren van nieuwe gewoontes
Dopamine speelt dan ook een belangrijke rol bij het creëren van nieuwe gewoontes. Wanneer we een nieuwe gewoonte willen aanleren, zoals het regelmatig bijhouden van onze administratie of het werken volgens nieuwe principes zoals scrummen, kan het vrijkomen van dopamine ons helpen om dit gedrag te versterken. Wanneer we ons goed voelen bij het uitvoeren van deze taak, zijn we meer gemotiveerd om het opnieuw te doen. Na verloop van tijd kan dit leiden tot het ontstaan van een nieuwe gewoonte.
Hoe dopamine het beste uit mensen kan halen op de werkvloer
Dopamine kan helpen om het beste uit mensen te halen op de werkvloer. Door het geven van positieve feedback, bijvoorbeeld door het belonen van goed werk of het geven van complimenten, kan dopamine vrijkomen in de hersenen van medewerkers. Dit kan leiden tot een hogere motivatie en betere prestaties op de werkvloer. Het is daarom belangrijk om regelmatig positieve feedback te geven aan medewerkers om hun motivatie en betrokkenheid bij het werk te verhogen.
OBM en Gedragsmanagement
Om het beste uit mensen te halen op de werkvloer kun je gebruik maken van methodieken zoals Organizational Behavior Management (OBM) en Gedragsmanagement. Deze methodieken zijn gericht op het verbeteren van gedrag op de werkvloer door middel van positieve bekrachtiging.
OBM is een wetenschappelijk onderbouwde methodiek die zich richt op het begrijpen en beïnvloeden van gedrag in organisaties. Het doel van OBM is om gewenst gedrag te versterken en ongewenst gedrag te verminderen door middel van positieve bekrachtiging. Het is belangrijk om gedrag meetbaar en waarneembaar te maken, zodat men gericht kan werken aan gedragsverbetering. We zien dat je OBM kunt toepassen op verschillende gebieden, zoals veiligheid, gezondheid en productiviteit.
Gedragsmanagement is een bredere term die zich richt op het beïnvloeden van gedrag in verschillende situaties, zoals op het werk, in het onderwijs en in de gezondheidszorg. Het doel van gedragsmanagement is om gewenst gedrag te bevorderen en ongewenst gedrag te verminderen door middel van positieve bekrachtiging. Het is belangrijk om gedrag te begrijpen en te analyseren, zodat er gericht kan worden gewerkt aan gedragsverbetering.
Het gebruik van OBM
Het gebruik van OBM en gedragsmanagement kan helpen om positieve feedback te stimuleren op de werkvloer. Door middel van observatie en analyse kun je in kaart brengen welk gedrag je moet bekrachtigen en op welke manier dit het beste kan gebeuren. Het is belangrijk om de ‘beloningen’ af te stemmen op de individuele behoeften van medewerkers, zodat deze het meest effectief zijn. Dit kan variëren van complimenten en erkenning voor gewenst gedrag, tot tastbare beloningen. Denk daarbij aan bonussen of extra vakantiedagen voor bereikte resultaten. En in dat laatste geval geef je liever nog ludieke en/of symbolische tastbare herinneringen. Die hebben vaak meer emotionele waarde, mits je de juiste snaar weet te raken. Ook hebben ze het voordeel dat ze doorgaans niet zoveel hoeven te kosten.
Het stimuleren van positieve feedback op de werkvloer heeft niet alleen voordelen voor de medewerkers, maar ook voor de organisatie als geheel. Medewerkers die regelmatig positieve feedback krijgen, voelen zich meer gewaardeerd en gemotiveerd om bij te dragen aan de organisatie. Dit kan leiden tot hogere betrokkenheid, productiviteit en een lager verloop van personeel.
Conclusie
Samenvattend kunnen we stellen dat dopamine een belangrijke rol speelt bij het verbeteren van bedrijfsprestaties en het creëren van nieuwe gewoontes. Het vrijkomen van dopamine kun je stimuleren door middel van positieve feedback. Dat kan leiden tot een hogere motivatie en betere prestaties op de werkvloer. Het gebruik van methodieken zoals OBM en gedragsmanagement kan helpen om positieve feedback te stimuleren. Het is belangrijk om gedrag meetbaar en waarneembaar te maken, zodat je gericht kunt werken aan gedragsverbetering.
Het is ook van belang om beloningen af te stemmen op de individuele behoeften van medewerkers, zodat deze het meest effectief zijn. Door het stimuleren van positieve feedback op de werkvloer verhoog je niet alleen de motivatie van medewerkers, maar kun je ook de bedrijfscultuur verbeteren. Een positieve bedrijfscultuur kan leiden tot een hogere betrokkenheid en een groter gevoel van verbondenheid bij medewerkers. Dit kan op zijn beurt weer leiden tot hogere prestaties en een hogere klanttevredenheid. En zo komen we wat concreter in de buurt van het antwoord op de vraag hoe dopamine het beste uit mensen kan halen op de werkvloer.
Ik vraag me in dat kader af wat er gaat gebeuren met de bedrijfsresultaten van supermarkten die niet alleen richting hun klanten werken met spaarkaarten als loyaliteitsprogramma, maar ook richting hun medewerkers.
Voor meer informatie over de diensten van Neotopia op het gebied van OBM, klik hier.
Heb je een vraag? Neem contact met ons op.
